Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Nulla dies sine linea.( ούτε μέρα χωρίς γραμμή.)

Απελλής, 4ος αιών π.Χ.

 Alexander the Great and Campaspe in the studio of Apelles. by Giovanni Battista Tiepolo.

Ήσουν πορτραίτο από χέρι Φλαμανδού
ζωγράφου, με φόντο συντριβάνια

στα κράσπεδα μιας Ιεράς Οδού

(εδώ ταιριάζει η λέξη ουράνια

και εικόνες ερωδιών που κελαηδούν).

Νάσος  Βαγενάς - Σκοτεινές Μπαλάντες

Self Portrait As An Artist Painting by Vincent Van Gogh

Μ. Ο. 

Νούρι νούρι μελανούρι

έχει κούτελο και μούρη

η Μιράντα το μωρό·

δε μπορεί να πει το ρο!

Από καλλιτέχνες σόι

πήρε και ψυχή και μπόι.

Έργο τέχνης πιο καλό

πού να βρεις, παρακαλώ;

Με τα μάτια της εκείνα,

που τα ψώνισε στην Κίνα

και τα κλει για να σε ιδεί

η Μιράντα το παιδί

πάει στην Κάζα, πάει στο Ωδείο

η ώρα οχτώ κι η ώρα δύο

όλο γέλιο κι αρεσιά

με καινούρια φορεσιά.

Με μια τσάντα σαν ασπίδα,

όλο τρέχα κι όλο πήδα,

πάει να μάθει πέρα κει

γράμματα και μουσική.

Μα Κικέρωνες, Βιργίλιοι,

Ντάντηδες, Μπετόβεν — ήλιοι!

κι οι μεγάλες αρετές,

βαρετοί και βαρετές,

αν δε μάθει το κοράσ

ικαι κουζίνα και φαράσι

και βελόνα που τσιμπά,

να μπαλώνει το μπαμπά!

Όμως… Αν γενεί φασίστρα;

Μάνα μου και Βαγγελίστρα!

Θα ρημάξει όλη τη χτίση

για να την «εκπολιτίσει»!

Κώστας Βάρναλης - Πορτρέτο σε ρίμες

Henri de Toulouse-Lautrec - Princeteau in His Studio

Δεν είδα τον Νταλί
δεν ξέρω τον Πικάσσο
συγχίστηκα πολύ
και μου ‘ρχεται να σκάσω.

Δεν είδα τον Μανέ
δε σπούδασα τον Γκόγια
με λένε κουνενέ
κι από τα δυο μου σόγια.
———————–

Είμ’ ένα παιδί κουτό κι αμόρφωτο
όλοι με φωνάζουν αδιόρθωτο
μα ‘χω για κανόνα μου απαράβατο
κόμικς να διαβάζω κάθε Σάββατο.

Νίκος Γκάτσος -Το παιδί με τα κόμικς

 Σπ. Βικάτος - Portrait of the artist Sophia Laskaridou

Σε κάθε πόλη, συνήθιζε να λέη ο ποι-
τής Aπολλιναίρ, υπάρχουν, οπωσδήποτε,
και μερικοί αθάνατοι. Δυνατόν να είσαστε
σεις, κύριε, μεταξύ αυτών, ή, ακόμα,
κι' εσείς, κύριε. Δεν ξέρω. Πάντως για
ένα είμαι σε θέση να σας βεβαιώσω : ότι
υπάρχουν. Δεν αποκλείεται ελάχιστοι.
Όμως υ π ά ρ χ ο υ ν.

ο Θεόφιλος κάποτες ανέβηκε
σε μια ψηλή σκάλα
- αυτόπτες μάρτυρες το λεν -
ίσως να ζωγραφίση μιαν επιγραφή
ίσως ακόμη για να συμπληρώση
το πάνω μέρος
μιας συνθέσεώς του ηρωικής
αλητόπαιδες
- αλητόπαιδες που με τον καιρό
(ως είναι φυσικό)
ανδρωθήκανε και γεράσαν
(δεν ενθυμούντανε πια τίποτε)
κι' επεθάναν
ευυπόληπτοι και
"φιλήσυχοι αστοί" -
αλητόπαιδες - ξαναλέω -
για να παίξουνε και να γελάσουν
ετραβήξανε
την σκάλα την ψηλή
κι' ως γκρεμοτσακιζόντανε
έντρομος
ο Θεόφιλος από τα ύψη
επρόσμεν' ελεεινός σακάτης
θέλεις κι' ακόμη
λιώμα
στο χώμα
να βρεθή
αλλ' - ω του θαύματος ! -
προσεγειώθη
απόλυτα σώος κι' αβλαβής
(πάντως κάτι σαν νάπαθε το ένα του πόδι:
χώλαινε ελαφρυά μέχρι το τέλος της ζωής)
μα ναι σας λέω
ακέργιος
απ' την κορφή ώς τα νύχια
από την πτώση
μόνο που τα σεμνά φορέματά του
είχαν γενεί χρυσά ωσάν τον Ήλιο
το πρόσωπό του
σαν τη Σελήνη - είτανε λεν χλωμός -
σαν τη Σελήνη φωτεινό
- αυτά τα δυο αστέρια
είθισται να συνυπάρχουν
στα εικονίσματα της βυζαντινής ζωγραφικής -
και αν κατόπι επήγε να κρυφτή στη Mυτιλήνη
είχ' έμπει στην αθανασία πια:
επέπρωτο πλέον να υπάρχη αιώνια
α θ ά ν α τ ο ς
- πιθανόν μαζύ με τον αείποτε σκουντούφλη συμπολίτη του
Γεώργιο ντε Kήρυκο
και με τον Mπεναρόγια -
ανάμεσα σε τόσους
και τόσους
και τόσους Bολιώτες
που εζήσανε και πριν
και κατά τη διάρκεια
κι ύστερα
από του
τραβήγματος της ψηλής της σκάλας
τον καιρό
(από το Στην Kοιλάδα με τους Pοδώνες, Ίκαρος 1992)

Ν Εγγονόπουλος - Μπαλλάντα της Ψηλής Σκάλας

Αυτοπροσωπογραφία της Ελένης Μπούκουρα

«Πως να κοιτάξω έναν πίνακα για να τον καταλάβω, με ρώτησαν. Σα να μπορούσα να τους πω τον μαγικό τρόπο ή τον μαθηματικό τύπο, που ανοίγει τα μάτια στην ομορφιά και στην υποκειμενική ή αντικειμενική αλήθεια! … Πως θα μπορούσα να υποδείξω ένα δρόμο, όταν εγώ περνώ πλήθος απρόσμενα μονοπάτια; … Δεν περπατώ ανάμεσα στα βιβλία και τα μουσεία, σαν σε ένα κήπο ήσυχο. Ριψοκινδυνεύω την περιπέτεια, ακόμα και στους τόπους, που νόμιζα γνωστούς».  P. Elyard

 The Painter in his Studio, 1730 - 1735 - Francois Boucher

Ένα πλήθος πορτρέτα
Το ένα είναι περιφρόνηση το άλλο κατάκτηση
Ένα άλλο νερό κάθαρο και παφλάζον
Ένα άλλο καμπάνα δροσιάς
Το πιο υπέροχο είναι ένα φάντασμα
Πάει στη γη και γοητεύει τους ομοίους του

Να τα πορτρέτα μιας φίλης
Που κρύβουν το γάλα του στήθους της
Κάτω από ένα ύφασμα εκθαμβωτικό
Απέναντι στο διάγραμμα του προσώπου της
Ένας φτωχούλης μικρός ήλιος τρέμει
Καθρέφτης τρυφερός

Καθρέφτης κάθε αλήθειας
Κάθε πρωινού παράθυρου
Για έναν αρχαίο και γαλάζιο χορό
Στην άκρη δυο αθώων ματιών
Πορτρέτα ευαίσθητα και γεμάτα εμπιστοσύνη
Ιδεατά ερωτευμένα.
(1944 – Αντάξιοι της ζωής)

Πωλ Ελυάρ Στον Πάμπλο Πικάσο

Pablo Picasso, 'The Painter in his Studio

Από τη στιγμή που οι άνθρωποι δε ζωγραφίζουν ένα σώμα (o altra cosa) αλλ' αυτό το σώμα, η δυτική τέχνη αρχίζει. Επί χιλιάδες χρόνια, Μίνωες και Αιγύπτιοι, Έλληνες κι Ετρούσκοι, Πέρσες και Βυζαντινοί, έβγαλαν απ' όλα τα σώματα που είχανε δει, ο καθένας με τον τρόπο του, το σώμα, που τη μορφή του φρόντιζαν να τη συμμορφώνουν επάνω στις απαιτήσεις που επέβαλλε η γενική σύνθεση. Εκείνο που τους ενδιέφερε ήταν η έννοια του σώματος και τα πλαστικά στοιχεία της εικονιστικής του παράστασης. Πρόκειται για μια παράδοση που έφτασε ως τα πρόθυρα της Αναγέννησης χωρίς διακοπή και διατηρήθηκε με την ίδια ισχύ στην τέχνη του λόγου, ιδιαίτατα στην ποίηση.

Οδυσσέας Ελύτης - Απ- και εικονίζω

(αποσπάσματα)

Édouard Manet "Portrait of Eva Gonzalès" 1870

Ο περίφημος ρεαλισμός των κλασικών χρόνων δεν προστρέχει παρά μόνον ενδεικτικά στην παρατηρητικότητα· και η απεικόνιση δεν αφορά το «άλογο τάδε» (για να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα οικείο στην αρχαία τέχνη) αλλ' απλώς το «άλογο». Ένα άλογο φτιαγμένο κατά το ήμισυ από τα χαρακτηριστικά του είδους και κατά το άλλο ήμισυ από τη φαντασία. Κανείς γλύπτης, ζωγράφος ή ποιητής δε γνοιάστηκε ποτέ να μεταφέρει την εξατομικευμένη περίπτωση ενός αντικειμένου σε τόπο και χρόνο, τον τρόπο π.χ. που το φώτιζε ο λύχνος ή ο ήλιος ή που μια γυαλάδα στο πλάι το 'κανε να μοιάζει πιο φυσικό, «απαράλλαχτο», όπως θα λέγαμε σήμερα, μ' αυτό που είδε σε ορισμένη στιγμή ο καλλιτέχνης. Από το απ-εικονίζω (που είναι μια υλοποίηση απλώς του οράν) στο εικονίζω (που είναι μια μετατροπή του αισθάνεσθαι σε εικόνα) βρίσκεται όλη η διαφορά.

Οδυσσέας Ελύτης - Απ- και εικονίζω

(αποσπάσματα)

http://ebooks.edu.gr

 Gerrit Dou: A painter in his studio

" Από παιδί, έβλεπα την ποίηση συνυφασμένη με τη ζωγραφική. 

Κάτι που για την Ελλάδα είναι λίγο παράξενο.

[…] η αισθητική της ζωγραφικής, επί παραδείγματι, με βοήθησε στη σύνθεση των ποιημάτων και στην ολοκλήρωση μορφών με εικόνες που η μία συναρμόζεται στην άλλη, ακριβώς όπως συνέβη στο φαινόμενο της μοντέρνας ζωγραφικής" 

«Η ευτυχία είναι η ορθή σχέση ανάμεσα στις πράξεις (σχήματα) και στα αισθήματα (χρώματα).Η ζωή μας κόβεται, και οφείλει να κόβεται, στα μέτρα που έκοψε τα χρωματιστά χαρτιά του ο Matisse»

Οδυσσέας Ελύτης 

Portrait of Claude Monet,  by Pierre-Auguste Renoir

*Η ζωγραφική είναι ζωγραφική. Διορθώνει, παρά που αποδίδει την πραγματικότητα, και δη προς την κατεύθυνση όχι του ρευστού αλλά του διαρκούς, όχι του φθαρτού αλλά του ακατάλυτου. 

*Να γιατί ευγνωμονώ τους ζωγράφους, μπορούν να μετασχηματίσουν την ύλη και να της δίνουν έναν αέρα αθανασίας.

Ο Ελύτης

Pierre Auguste Renoir (1841-1919), Frédéric Bazille peignant à son chevalet, 1867

Την εργασία μου την προσέχω και την αγαπώ.
Μα της συνθέσεως μ’ αποθαρρύνει σήμερα η βραδύτης.
Η μέρα μ’ επηρέασε. Η μορφή της
όλο και σκοτεινιάζει. Όλο φυσά και βρέχει.
Πιότερο επιθυμώ να δω παρά να πω.
Στη ζωγραφιάν αυτή κυττάζω τώρα
ένα ωραίο αγόρι που σιμά στη βρύσι
επλάγιασεν, αφού θ’ απέκαμε να τρέχει.
Τι ωραίο παιδί· τι θείο μεσημέρι το έχει
παρμένο πια για να το αποκοιμίσει. —
Κάθομαι και κυττάζω έτσι πολλήν ώρα.
Και μες στην τέχνη πάλι, ξεκουράζομαι απ’ την δούλεψή της.

Κ. Καβάφης - Ζωγραφισμένα 

Van Ostade, Adriaen van Ostade in his Studio

Τελείωσε την εικόνα χθες μεσημέρι. Τώρα
λεπτομερώς την βλέπει. Τον έκαμε με γκρίζο
ρούχο ξεκουμπωμένο, γκρίζο βαθύ· χωρίς
γελέκι και κραβάτα. Μ’ ένα τριανταφυλλί
πουκάμισο· ανοιγμένο, για να φανεί και κάτι
από την εμορφιά του στήθους, του λαιμού.
Το μέτωπο δεξιά ολόκληρο σχεδόν
σκεπάζουν τα μαλλιά του, τα ωραία του μαλλιά
(ως είναι η χτενισιά που προτιμά εφέτος).
Υπάρχει ο τόνος πλήρως ο ηδονιστικός
που θέλησε να βάλει σαν έκανε τα μάτια,
σαν έκανε τα χείλη ... Το στόμα του, τα χείλη
που για εκπληρώσεις είναι ερωτισμού εκλεκτού.

Κ. Καβάφης -Εικών εικοσιτριετούς νέου καμωμένη από φίλον του ομήλικα, ερασιτέχνην

Bashkirtseff - In the Studio

Τον μοιάζει βέβαια η μικρή αυτή,
με το μολύβι απεικόνισίς του.

Γρήγορα καμωμένη, στο κατάστρωμα του πλοίου·
ένα μαγευτικό απόγευμα.
Το Ιόνιον πέλαγος ολόγυρά μας.

Τον μοιάζει. Όμως τον θυμούμαι σαν πιο έμορφο.
Μέχρι παθήσεως ήταν αισθητικός,
κι αυτό εφώτιζε την έκφρασί του.
Πιο έμορφος με φανερώνεται
τώρα που η ψυχή μου τον ανακαλεί, απ’ τον Καιρό.

Aπ’ τον Καιρό.Είν’ όλ’ αυτά τα πράγματα πολύ παληά —
το σκίτσο, και το πλοίο, και το απόγευμα.

Κ. Καβάφης - Του πλοίου 

Alphonse Mucha - The Arts, Painting

Κάθομαι και ρεμβάζω. Επιθυμίες κ’ αισθήσεις
εκόμισα εις την Τέχνην— κάτι μισοειδωμένα,
πρόσωπα ή γραμμές· ερώτων ατελών
κάτι αβέβαιες μνήμες. Aς αφεθώ σ’ αυτήν.Ξέρει να σχηματίσει Μορφήν της Καλλονής·
σχεδόν ανεπαισθήτως τον βίον συμπληρούσα,
συνδυάζουσα εντυπώσεις, συνδυάζουσα τες μέρες.

Κ. Καβάφης - Εκόμισα εις την Τέχνη 

http://www.kavafis.gr/

 Edouard Manet - ’Autoportrait à la palette

Ο Αλτεμπαράν ψάχνει να βρει μες στα νερά
το παλινώριο που τον γέλασε δυο κάρτες
Στης προβολής να τρέχουν βλέπαμε τους χάρτες
του Chagall άλογα – τσίρκο του Seurat

Νίκος Καββαδίας - Μαρέα

Lidija Auza - Self-Portrait 1964

Παντιέρα κίτρινη – σινιάλο του νερού.
Φούντο τις δυο και πρίμα βρέξε το πινέλο.
Τα δυο φανάρια της νυκτός. Κι ο Pisanello
ξεθωριασμένος απ’ το κύμα του καιρού.

Νίκος Καββαδίας - Καραντί

 Daniel Huntington "Philosophy and Christian Art" 1868

Του ταύρου ο Πίκασο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι
τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά
τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει

Νίκος Καββαδίας - Federico Garcia Lorca

 Self Portrait, 1919 - Amedeo Modigliani

Ξέχασες κείνο το σκοπό που λέγαν οι Χιλιάνοι
- Άγιε Νικόλα φύλαγε κι Αγιά Θαλασσινή
Τυφλό κορίτσι σ’ οδηγάει, παιδί του Modigliani
που τ’ αγαπούσε ο δόκιμος κι οι δυο Μαρμαρινοί.

Νίκος Καββαδίας - Θεσσαλονίκη

Jean Alphonse Roehn - Portrait of an Artist Painting Her Self Portrait

I

Πρωινά στά πεζοδρόμια, μεσημέρια

βγαίνεις μεθυσμένος απ’ τα Μουσεία,

κι είναι σα να ’χεις ζήσει μ’ άυλα χέρια

των εμπρεσιονιστών την πεμπτουσία!
Σεζάν, Ρενουάρ, Βαν Γκογκ, Μανέ, λημέρια
που των χρωμάτων λάμπει η εξουσία·
ζωγραφική χαρά χάρηκα ακέρια

με του φωτός τη διάσπαρτην ουσία

χυτή μπρος πίσω απ’ τ’ αντικείμενα, όπως

σα μουσική χρωμάτων να ’ναι ο τόπος

κι ο άνθρωπος ή γυμνός ή καθώς πρέπει,

κάθε μέρα πάω κάτι να κοιτάξω,

τέχνη στον τοίχο, στο ποτάμι σλέπι,

άμα δε δω δεν έχω τι να πράξω!

Ανδρέας Καραντώνης - Με το διαβατήριο

  Jacob van Spreeuwen - An artist in his studio

II

Του Παρθεναγωγείου τα κοράσια

τρέχαν εδώ κι εκεί μες στα Μουσεία·
μπρος στων πορτραίτων την ακινησία

ήταν η ζωή, ροή στ’ ακροθαλάσσια . . .

Και μια ξανθή, σαν την ευκινησία
του Ντεγκά, που τη δίνει στα κοράσια

τα δικά του, κάθε άλλη παρουσία

σβήνει — και μένουν μόνο τα θαυμάσια

μάτια γαλάζια δίδυμα πετράδια,

των μαλλιών οι αστραπές, οι νέες κνήμες,

ο μίσχος που ανεβαίνει προς τον πόθο·

ω και να μέναν τα Μουσεία τους άδεια,

θα τα ξαναπλημμύριζαν οι μνήμες

μ’ όσα είδαμε και με όσα ακόμη νιώθω . . .

Ανδρέας Καραντώνης - Με το διαβατήριο

 Rembrandt – Self-Portrait With Two Circles 

Τα ορατά πράγματα μπορούν να γίνουν αόρατα. Αν κάποιος ιππεύει ένα άλογο σ' ένα δάσος, άλλοτε φαίνεται και άλλοτε όχι, παρόλο ότι είναι εκεί. Στο " Εν λευκώ " η αναβάτισσα κρύβει τα δέντρα και τα δέντρα την κρύβουν. Όμως η δύναμη της σκέψης μας συλλαμβάνει τόσο το ορατό όσο και το αόρατο, κι εγώ χρησιμοποιώ τη ζωγραφική για να κάνω ορατές τις σκέψεις  Ρενέ Μαγκρίτ.

The Artist's Studio, 1854 - 1855 - Gustave Courbet

Άχαρος πίνακας ασήμαντου ζωγράφου·
να μας τιμούσε ο Μπονάρ ή ο Βερμέρ,
να μη μας έπνιγε η πρόνοια του τάφου.

Να ‘ταν κι η θάλασσα η πικροκυματούσα,
να λικνιζόμαστε στους τόνους του La Mer,
κι από τα νύχια ως την κορφή να σε φιλούσα.

Διονύσης Καψάλης  - Μέρες αργίας

Γεώργιος Χατζόπουλος Πορτραίτο από τον Γεώργιο Ιακωβίδη

Θα ήταν Κυριακή ή κάποια αργία

και κράταγε Εκείνος το μωρό

(Duchamp, Μ’ ένα μουστάκι η Παναγία)

και μάζεψε Εκείνη το καρώ

πουκάμισο σαν άμφιο να το πλύνει

και είδε μες την τσέπη επιστολή

(Miro, κοιτά σκυλάκι τη σελήνη):

«Μου λείπεις κάθε μέρα πιο πολύ…»

Γιώργος  Κοροπούλης  - Ελλειπτική

The Painter and His Model - Alfred Stevens

" Η ζωγραφική με βοήθησε πολύ στην ποίησή μου. Ορισμένα ποιήματα βγήκαν από οράματα ζωγράφων που είχα δει και από εικόνες εν γένει. Αν δεν ήμουν ποιητής, θα ήθελα να ήμουν ζωγράφος. Αυτά που ζωγραφίζω εγώ είναι ποιήματα. Δεν είναι ζωγραφιές. Είναι ξεσπάσματα. Το χαρτί πάνω στο οποίο σχεδιάζω, σχίζεται σχεδόν από την πίεση του μπικ".

Συνέντευξη στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

Μίλτος Σαχτούρης

Benjamin Eugène Fichel (French, 1826-1895) Young painter portraiting a young women in a blue silk dress

Μέσα σ’ ένα χρυσό κύκλο

το κεφάλι του
πάνω του πέφτει χιόνι
το στόμα του βγάζει πύρινες

πληγές

άγριες τον κυνηγάνε ανεμώνες
μία γαλάζια βέργα απλώνεται
επάνω του

γύρω πετούν μικροί γλάροι
σταυροί ανοιξιάτικοιτα χελιδόνια

Μίλτος Σαχτούρης - Πορτρέτο

Artist’s Studio – The Critic by Alfred Jacob Miller (1840)

Άκου!

σου έλεγα τότε την αλήθεια

την ήξερα τότε την αλήθεια

—Όχι, μου έλεγες

τα πουλιά φυτρώνουν

τα γουρούνια πετάνε

τα λουλούδια περπατάνε

οι άνθρωποι, λένε πάντα ψέματα

σου έδειχνα ένα πουλί

έλεγες —Είναι λουλούδι

σου έδειχνα ένα λουλούδι

όχι, έλεγες —Είναι πουλί

κι οι άνθρωποι λένε πάντα ψέματα

τώρα εγώ βλέπω το φεγγάρι

αυτό το σπασμένο σπαστικό

παιδίπου ο Ιούλιος Βερν

έλεγε κάποτε:—Οι άνθρωποι θα το κατοικήσουν

βλέπω

αυτό το μεγάλο χιονισμένο φέρετρο

που ρίχνουν κάθε μέρα με κρότο

πάνω του πρόκες

κι επιμένουνε

να τ’ ονομάζουν

ΓΗίσως να είχες δίκιο τότεγι’ αυτό μπόρεσες και έζησεςγι’ αυτό μπόρεσα και έζησα
Μίλτος Σαχτούρης - Ο Άγγλος ζωγράφος και ποιητής DANTE GABRIEL ROSSETTI γράφει με το χέρι μου ένα ποίημα

Elisabeth Nourse Self-Portrait 

Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές που σιγά-σιγά βουλιάζει.

Και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα στο πρόσωπό της. 
Γιώργος Σεφέρης

De Gelder - Selbstbildnis als Zeuxis

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας φτωχός φουστανελάς που είχε τη μανία να ζωγραφίζει. Τον έλεγαν Θεόφιλο. Τα πινέλα του τα κουβαλούσε στο σελάχι του, εκεί που οι πρόγονοί του βάζαν τις πιστόλες και τα μαχαίρια τους. Τριγύριζε στα χωριά της Μυτιλήνης, τριγύριζε στα χωριά του Πηλίου και ζωγράφιζε. Ζωγράφιζε ό,τι του παράγγελναν, για να βγάλει το ψωμί του. Υπάρχουν στον Άνω Βόλο κάμαρες ολόκληρες ζωγραφισμένες από το χέρι του Θεόφιλου, καφενέδες στη Λέσβο, μπακάλικα και μαγαζιά σε διάφορα μέρη που δείχνουν το πέρασμά του -αν σώζουνται ακόμη. Ο κόσμος τον περιγελούσε. Του έκαναν μάλιστα και αστεία τόσο χοντρά, που κάποτε τον έριξαν κάτω από μιαν ανεμόσκαλα και του ‘σπασαν ένα δυο κόκαλα. Ο Θεόφιλος, ωστόσο, δεν έπαυε να ζωγραφίζει σε ό,τι έβρισκε. Είδα πίνακές του φτιαγμένους πάνω σε κάμποτο, πάνω σε πρόστυχο χαρτόνι. Τους θαύμαζαν κάτι νέοι που τους έλεγαν ανισόρροπους οι ακαδημαϊκοί. Έτσι κυλούσε η ζωή του και πέθανε ο Θεόφιλος, δεν είναι πολλά χρόνια, και μια μέρα ήρθε ένας ταξιδιώτης από τα Παρίσια. Είδε αυτή τη ζωγραφική, μάζεψε καμιά πενηνταριά κομμάτια, τα τύλιξε και πήγε να τα δείξει στους φωτισμένους κριτικούς που κάθονται κοντά στο Σηκουάνα. Και οι φωτισμένοι κριτικοί βγήκαν κι έγραψαν πως ο Θεόφιλος ήταν σπουδαίος ζωγράφος. Και μείναμε μ’ ανοιχτό το στόμα στην Αθήνα. Το επιμύθιο αυτής της ιστορίας είναι ότι λαϊκή παιδεία δε σημαίνει μόνο να διδάξουμε το λαό αλλά και να διδαχτούμε από το λαό.

Ο Γιώργος Σεφέρης μιλάει για τον Θεόφιλο

Marie-Denise Villers  - young woman drawing.

Ένα πορτραίτο μου παλιό βρήκα στην αποθήκη.
Με κοίταξε με λύπηση, το κοίταξα με φρίκη
καθώς τα χρόνια σκέφτηκα πως πέρασαν. Ω, Θεέ μου,
νομίζω είκοσι χρονών δεν ήμουνα ποτέ μου.
(εφημερίδα τα Νέα της Λευκάδας, )

Δημήτρης Ε. Σολδάτος -Πορτραίτο

Barent Fabritius - Young Painter in his Studio 

Mπόι δυο πήχες,
κόψη κακή,
γένια με τρίχες
εδώ κι εκεί.

Kούτελο θείο,
λίγο πλατύ,
τρανό σημείο
του ποιητή.

Δυο μάτια μαύρα
χωρίς κακία
γεμάτα λαύρα
μα και βλακεία.

Mακρύ ρουθούνι
πολύ σχιστό,
κι ένα πηγούνι
σαν το Xριστό.

Πηγάδι στόμα,
μαλλιά χυτά
γεμίζεις στρώμα
μόνο μ' αυτά.

Mούρη αγρία
και ζαρωμένη,
χλωμή και κρύα
σαν πεθαμένη.

Kανένα χρώμα
δεν της ταιριάζει
και τώρ' ακόμα
βαφές αλλάζει.

Δόντια φαφούτη
όλο σχισμάδες,
ύφος τσιφούτη
για μαστραπάδες.

Γ. Σουρής - Η Zωγραφιά μου

 Young Painter (1765-1768). Ivan Ivanovich Firsov

«Η ομορφιά είναι μια μορφή μεγαλοφυΐας –
και μάλιστα ανώτερη από τη μεγαλοφυΐα,
γιατί δεν χρειάζεται ερμηνεία».

Ένα από τα πιο ανορθόδοξα μυθιστορήματα της νεότερης εποχής, το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία του ηδονοθήρα Ντόριαν ο οποίος, συνεπαρμένος από το εξαιρετικά όμορφο πορτρέτο που του φιλοτεχνεί ο ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγoυορντ, πουλάει την ψυχή του με αντάλλαγμα την αιώνια νεότητα και το αιώνιο κάλλος. Υπό την επιρροή του φίλου του, του λόρδου Χένρι Γουότoν, ο Ντόριαν θα παραδοθεί σε έναν ακόλαστο τρόπο ζωής τον οποίο κρατά κρυφό από την υψηλή κοινωνία στα μάτια της οποίας παραμένει ένας τζέντλεμαν. Το πορτρέτο, σε αντίθεση με το άψογο παρουσιαστικό του, φέρει τα σημάδια της φθοράς του. Οι υπαινιγμοί για τις ακατονόμαστες αμαρτίες στις οποίες επιδίδεται ο ήρωας προκάλεσαν σκάνδαλο όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο το 1891 – το βιβλίο χρησιμοποιήθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη του Όσκαρ Ουάιλντ το 1895. Βέβαια, ούτε οι βρετανοί κριτικοί της εποχής επιφύλαξαν θερμή υποδοχή στο έργο αυτό, αν και τα λόγια του συγγραφέα του, «Αφήστε το βιβλίο μου, σας παρακαλώ, στην αθανασία που του αξίζει», αποδείχτηκαν μάλλον προφητικά. Σήμερα, αν και έχουν μεσολαβήσει περισσότερα από εκατό χρόνια από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, η φαουστική ιστορία ηθικού ξεπεσμού του Όσκαρ Ουάιλντ εξακολουθεί να γοητεύει.(Από την περιγραφή του βιβλίου )

Όσκαρ Ουάιλντ - Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι

http://www.metaixmio.gr

In the Studio (Alfred Stevens, 1888)

Αυτές οι πέτρες έχουν ζωγραφιστεί οι περισσότερες στην εξορία. Στην τελευταία μου εξορία, στη Γυάρο. Και γιατί; Γιατί δεν υπήρχε καθόλου ζωγραφικό υλικό. Ούτε δυνατότητα να προμηθευτούμε υπήρχε, ούτε από την άλλη μεριά η δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε ζωγραφική. Ένα χαρτί μας το’ παιρναν και μας το’ σκιζαν. Έτσι καταφύγαμε στο πιο αθώο και το πιο άφθονο υλικό που υπήρχε. ‘Ολες οι ακρογιαλιές ης Ελλάδας και οι πιο δύσβατες, είναι γεμάτες πέτρες. Κι έτσι είχαμε άφθονο υλικό…

Αυτό κράτησε χρόνια και χρόνια. Και ύστερα στο Παρθένι της Λέρου κι ύστερα όταν έφυγα στην εξορία κι ύστερα όταν ήμουν κατ’ οίκον περιορισμό εδώ στο Καρλόβασι της Σάμου, συνέχισα αυτή τη δουλειά. Έτσι, στην περίοδο της εξορίας οι πέτρες ήταν φιλικές προσφορές, που μας έδωσαν τη χαρά να μπορούμε να εκφραστούμε. Και τις πέτρες δεν μπορούσαν ούτε να τις κρύψουν ούτε να τις κομματιάσουν ούτε να τις πετάξουν. Άλλωστε οι παραστάσεις που έφτιαχνα πάνω στις πέτρες δεν ήταν ενοχοποιητικές γι’ αυτούς. Δεν έδειχνα σκηνές βασανιστηρίων, ούτε σκηνές σκληρές, αγροίκες, αλλά έδειχνα ωραία πρόσωπα νεανικά κοριτσιών και αγοριών και πολλά γυμνά-ανθρώπινο σώμα- αντιπαραθέτοντας στην αγριότητα, στη σκληρότητα, στη βία στην καταπίεση, την πίστη ότι υπάρχει ο έρωτας, υπάρχει η ομορφιά, υπάρχει η ζωή. Αυτό δεν το καταλάβαιναν οι εχθροί, ότι έκανα μιαν αντίσταση, μια μάχη μ’ αυτόν τον τρόπο και μάλιστα την περισσότερο αποτελεσματική γιατί δεν άφηνα τους ανθρώπους ν’ απελπιστούν. Η ζωγραφική αυτή πάνω στην πέτρα, η ομορφιά που αναδεικνυόταν απ’ αυτές τις πέτρες έλεγαν: « Παρόλ’ αυτά η ζωή αξίζει για να τη ζήσουμε και αξίζει να πολεμήσουμε, ν’ αγωνιστούμε για να την φτιάξουμε καλύτερη να τη χαίρεται όλος ο κόσμος». Αυτή ήταν πάντα η προσπάθεια είτε το’ ξερα είτε δεν το’ ξερα, είτε το’ θελα είτε δεν το’ θελα, αυτή ήταν η λειτουργία της τέχνης μου…

Γ. Ρίτσος " Ποίηση και εικόνα "

http://users.sch.gr/

Johannes Vermeer, The Art of Painting, 1665-1668

ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ 

 Jan Miense Molenaer - Painter in His Studio, Painting a Musical Company 

Η τέχνη και η ποίηση δε μας βοηθούν να ζήσουμε
Η τέχνη και η ποίηση μας βοηθάνε να πεθάνουμε.

Νίκος Εγγονόπουλος

The Artist's Studio by Johann Georg Platzer 

Την μεν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπώσαν, την δε ποίησιν ζωγραφίαν λαλούσαν.
Σιμωνίδης ο Κείος

Georges Jules Cain - The Artist in his Studio

Η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν.
Edgar Degas

The Artist's Studio by Jean-Baptiste-Camille Corot

Όλοι θέλουν να καταλάβουν τη ζωγραφική. Γιατί δεν προσπαθούν να καταλάβουν το κελάηδημα των πουλιών; Τους αρέσει η νύχτα, ένα λουλούδι, τόσα πράγματα γύρω τους, χωρίς να τα καταλαβαίνουν. Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβουν τη ζωγραφική;

Πάμπλο Πικάσο

John Singer Sargent - An Artist in His Studio 

Δεν υπάρχει τίποτε πιο δύσκολο για έναν πραγματικά δημιουργικό ζωγράφο από το να ζωγραφίσει ένα τριαντάφυλλο, γιατί πρέπει πρώτα να ξεχάσει όλα τα τριαντάφυλλα που έχουν ποτέ ζωγραφιστεί.

Henri Matisse

Adélaïde Labille-Guiard, Autoportrait avec deux élèves - 1785

Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας.

Πάμπλο Πικάσο

 George Morland (English, 1763-1804) The Artist in His Studio and His Man Gibbs

Η επιστήμη και η τέχνη ανήκουν σε όλο τον κόσμο, και μπροστά τους εξαφανίζονται όλα τα σύνορα.

Βόλφγκανγκ Γκαίτε

Eduard Charlemont Artist in his studio

Το να ισχυρίζεται κανείς ότι ένα έργο τέχνης είναι καλό, αλλά η περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να το κατανοήσουν, είναι σαν να λέει ότι ένα φαγητό είναι καλό, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να το φάνε.

Λέων Τολστόι

 Willem van Haecht (1593-1637) — Apelles Painting Campaspe

Ο διανοούμενος λέει κάτι απλό με δύσκολο τρόπο. Ο καλλιτέχνης λέει κάτι δύσκολο με απλό τρόπο.

Charles Bukowski

Monet in his Studio Boat, 1874 - Edouard Manet

Η ζωή, ο θάνατος κι αναμεσίς η Τέχνη.

Νίκος Εγγονόπουλος

Johann Christoph Erhard - The Painter Johann Adam Klein at the easel in his studio in the Palais Chotek in Vienna

Μια ένοχη συνείδηση έχει ανάγκη να εξομολογηθεί. Ένα έργο τέχνης είναι μια εξομολόγηση.

Albert Camus 

John Singer Sargent - The Fountain, Villa Torlonia, Frascati, Italy 

Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας.

Κάρολος Κουν

Self-Portrait-Carl-Larsson

Η τέχνη δεν είναι καθρέφτης όπου καθρεφτίζεται ο κόσμος, αλλά ένα σφυρί με το οποίο του δίνουμε σχήμα.

Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι

Isaac Israëls (Dutch, 1865-1934), The painter in his studio.

Η τέχνη είναι μια συνεργασία του καλλιτέχνη με το Θεό. Και όσα λιγότερα κάνει ο καλλιτέχνης, τόσο το καλύτερο.

André Gide

 Les Demoiselles Schwartz Anders Zorn

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Στίχοι: Ανδρέας Εμπειρίκος
Μουσική: Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας

Θα πούμε το τραγούδι του που ξεκινά απ’ τον ήλιο
με την απόκρημνη λαλιά του τηλεβόα
Ολκάδος που συνάντησε το νεαρό τιτάνα
με ρίγανη στα χείλη του κι ολόκληρη τη χώρα
Μες στο στήθος του…
στο στήθος του…

Το ρήμα κρουσταλλώθηκε και φέγγει
κι ακόμα τρέχουν τα κορίτσια
Μες στα πλατιά φουστάνια τους
στις δροσερές μαρμαρυγές της άσπιλης ημέρας
Μέσα στο ρίγος που γελά καθώς ξανθή γοργόνα
σ’ ένα καράβι ορθόπλωρο που πλέχει
στον ουρανό της θάλασσας με τα μεγάλα μάτια
Φωνές θερμές, γλυκές παιδίσκες των ερώτων
πάνω στη γη κι επί των χόρτων ή στα φύλλα
βιβλίου γιομάτου δένδρα πράσινα σαν παραθύρια
που βλέπουν προς την ʼνοιξη
προς την Άνοιξη…
προς την Άνοιξη…

Χωρίς απροσδιόριστη φενάκη μα με πλήθος
πολύχρωμων παλμών μεταξωτής αιώρας
Σε κάστρο δόξας μυρμηκιάς με πλούσια ζώνη
σφυγμένα δυνατά στη μέση της ημέρας
Πλατιά στα στέρνα μας
και τα πουλιά μας τρέχουν στον αέρα

Beryl at her easel by Fortunino Matania

Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος

Τα παιδιά ζωγραφίζουν στον τοίχο
δυο καρδιές κι έναν ήλιο στη μέση.
Παίρνω φως απ’ τον ήλιο και φτιάχνω την αγάπη
και μου λες πως σ’ αρέσει.

Τα παιδιά τραγουδούν μες στους δρόμους
κι η φωνή τους τον κόσμο αλλάζει.
Τα σκοτάδια σκορπάνε κι η μέρα λουλουδίζει
σαν ανθός στο περβάζι.

Ένα σύννεφο είν’ η καρδιά μου
κι η ζωή μου γιορτή σε πλατεία.
Σ’ αγαπώ κι ο απέραντος κόσμος πόσο μοιάζει
με μικρή πολιτεία.

Art Students, 1895, Emanuel Phillips Fox

Στίχοι-  Μουσική: Μάριος Φραγκούλης

Χρώματα πήρα και καμβά
Για να σε ζωγραφίσω
Και με το χρώμα τ’ ουρανού
άγγελο να σε ντύσω

Χρώματα πήρα και καμβά
Όνειρα μαγεμένα
Και μ’ όλα τα άστρα αγκαλιά
Ζωγράφισα εσένα

Κόκκινος ήλιος η καρδιά μου
Τ’ αγέρι θα `ναι θαλασσί
Πράσινη θάλασσα η ματιά μου
Και τ’ όνειρό μου θα `σαι συ

Τη νύχτα η μέρα θα κεντήσει
Με της αγάπης μου το φως
Χιλιάδες άστρα να σκορπίσει
Με τη μορφή σου ο ουρανός

Χρώματα πήρα και καμβά
Και όνειρα βαμμένα
Και της ζωής σου τα κλειδιά
Πορτρέτα φυλαγμένα

Κόκκινος ήλιος η καρδιά μου
Τ’ αγέρι θα `ναι θαλασσί
Πράσινη θάλασσα η ματιά μου
Και τ’ όνειρό μου θα `σαι συ

Τη νύχτα η μέρα θα κεντήσει
Με της αγάπης μου το φως
Χιλιάδες άστρα να σκορπίσει
Με τη μορφή σου ο ουρανός

Χρώματα πήρα και καμβά
Και όνειρα βαμμένα
Και της ζωής σου τα κλειδιά
Πορτρέτα φυλαγμένα

Charles Napier Kennedy, The Artist's Studio, 1898

Στίχοι: Γιώργος Θεοφάνους

Μουσική: Γιώργος Θεοφάνους

Το κύμα παρακάλεσα και μου ’δωσε γαλάζιο
Για να φτιάξω ένα πορτραίτο
Αυτά που τόσο αγάπησα μα χάλασα τ’ αλλάζω
Στο πανί τα καταθέτω


Θα βάλω κάτι φωτεινό, κατάλευκη εκδίκηση
Για όσους με πληγώνουν
Και όσο για το κόκκινο έχω καρδιά μ’ εγγύηση
Μα επισκευή πληρώνουν

Δεν περιμένω άλλο
Αρχίζοντας απ’ το μηδέν
Δεν έχω και πολλά να χάσω
Δεν περιμένω άλλο
Τα "μη" τα "όχι" και τα "δεν"
Τα σβήνω απ’ το πορτραίτο μου
Για πάντα να ησυχάσω
Το μέλλον μου αλλάζω

Τ’ αστέρια μου χαρίσανε για φόντο στο πορτραίτο μου
Ένα κομμάτι σύμπαν
Τα χρώματα μεθύσανε και τώρα στο πινέλο μου
Όλα μαζί μπλεχτήκαν

Anders Zorn Ateljen Brook Street

πηγές
http://www.kavafis.gr/
http://blog.sofiakolotourou.gr/
https://pampalaionero.wordpress.com/
http://www.crashonline.gr/
https://gr.pinterest.com/
http://www.gnomikologikon.gr/
https://www.vakxikon.gr/
http://www.greek-language.gr/
http://www.efsyn.gr/